Naakten in de Kunst

Geplaatst op vrijdag 11 juli 2003 @ 22:28 , 3400 keer bekeken

De Kunsthal opent het nieuwe culturele seizoen met een uitgebreid overzicht van een van de belangrijkste Nederlandse figuratieve kunstenaars uit de twintigste eeuw: Jan Sluijters (1881-1957). De schilder dankt zijn bekendheid vooral aan de gewaagde schilderijen van vrouwen, zijn favoriete onderwerp. Regelmatig zorgden de weelderige portretten en naakten van zijn geliefde modellen voor veel ophef.

In de Kunsthal zijn de familieleden, vrienden en kennissen van Sluijters te bewonderen, waaronder bekende persoonlijkheden uit het culturele leven van zijn tijd, zoals de schilderes Karin Leyden en de voordrachtskunstenares Annie Boucke. De meeste werken zijn afkomstig uit particulier bezit en zijn zelden in het openbaar getoond. Aan de hand van foto's uit privé-albums wordt tevens een beeld gegeven van het leven van Jan Sluijters samen met zijn muzen, modellen en minnaressen.


Vele vrouwen

Sluijters schilderde vrouwen en meisjes van alle leeftijden. Van kleine kinderen die zijn muze waren, jonge vrouwen die zijn minnares waren tot dames uit gegoede kringen die model zaten.

De meer dan 100 schilderijen, prenten en tekeningen waarin zijn impressionistische, luministische, kubistische en expressionistische fasen goed zijn te onderscheiden, geven een verrassend beeld van Jan Sluijters' artistieke ontwikkeling. De tentoonstelling biedt een overzicht van het hoofdonderwerp van zijn oeuvre dat loopt vanaf de boekbanden en illustraties uit zijn beginperiode, via zijn winnende schilderij voor de Prix de Rome in 1904, tot aan de kleurrijke, weelderige schilderijen, waarmee hij vanaf circa 1910 tot aan zijn dood zijn reputatie als spraakmakend Nederlandse kunstenaar hooghield.


Grote ophef veroorzaakten zijn naakte negerinnen, een onderwerp dat in die jaren ongezien was in de vaderlandse kunst. Critici vergeleken de vrouwen van Sluijters met vampieren: "Haar rode mond is de verboden vrucht die [.] lokt in het donkere gelaat. Het gouden naakte lijf onder den doorschijnend roode sluier is het geweldige vleesch in al zijn verschroeiende glorie." Behalve afkeuring spreekt hieruit ook de aantrekkingskracht die uitgaat van de zinderende werken van Sluijters. Een fascinatie die nog altijd boeit.

De tentoonstelling was begin dit jaar, in bescheidener opzet, te zien in het Drents Museum, Assen.

Jan Sluijters (1881-1957) geldt onbetwist als een van de belangrijkste Nederlandse schilders uit de twintigste eeuw. Zijn bekendheid is vooral te danken aan zijn vele afbeeldingen van vrouwen, die gedurende zijn gehele loopbaan een favoriet onderwerp van hem waren en vaak voor veel ophef in de pers hebben gezorgd.


De Nederlandse kunstenaar Jan (Johannes Carolus) Sluijters werd geboren in Den Bosch. Hij was de zoon van een houtgraveur en werd al jong gestimuleerd tot tekenen. Na de verhuizing naar Amsterdam bracht zijn vader hem in contact met de schilderkunst in de musea.

Jan Sluijters studeerde aan de Rijks Normaalschool tussen 1897 en 1900. In 1901 verbleef hij in de schilderklas van de Rijksacademie, waar hij les kreeg van Van der Waay en Allebé.

Hij won de Prix de Rome in 1904 en bezocht na Rome ook Spanje. Op de terugreis werd Parijs bezocht. Het werk, dat de jonge kunstenaar naar huis stuurde was expressionistisch. De jury schrok en sprak van een "een valsch streven naar gewild nieuwe kleurstemmingen en naar ruwe hartstochtelijkheid" en trok de toelage in. Hierdoor moest Sluijters zijn reis abrupt afbreken en naar Amsterdam terugkeren.


In het begin van zijn carrière hield Sluijters zich bezig met het maken van illustraties en boekomslagen, want van zijn kunst kon hij niet leven.

Sluijters is, voordat hij tot een eigen stijl kwam, beïnvloed door het fauvisme en het kubisme. Sluijters is herhaalde malen in Parijs geweest: in 1906 en met Leo Gestel in 1904 en 1911. Parijs was voor de jonge kunstenaars een bron van inspiratie. In 1906 zag hij voor het eerst de fauvistische landschappen van André Derain en Maurice de Vlaminck, die grote indruk op hem maakten.

In tegenstelling tot Mondriaan, zijn de invloeden van fauvisme en kubisme van tijdelijke aard en kiest hij uiteindelijk voor een meer realistische stijl, waarin kleur een belangrijke rol bleef spelen.


In 1927 exposeerde Sluijters voor het eerst in het Stedelijk Museum in Amsterdam. Jan Sluijters schilderde landschappen en bloemen, maar werd toch vooral beroemd door zijn goed getroffen portretten en de vele naakten.

De schilder genoot veel aanzien en ontving verschillende onderscheidingen. De belangrijkste prijs ontving hij in 1937. Tijdens de wereldtentoonstelling in Parijs kon hij de Grand Prix in ontvangst nemen.

In Nederkland werd de kunstschilder geëerd met overzichtstentoonstellingen in het Stedelijk Museum in Amsterdam (1941 en 1951) en het Ridderschap in de Orde van de Nederlandse Leeuw (1952).



Jan Sluijters (1881-1957): Vrouwen! Muze, model en minnares.
Kunsthal Rotterdam, van 6 september t/m 30 november 2003

Westzeedijk 341, 3015 AA Rotterdam,
tel. 010-4400300, open: di t/m za 10.00-17.00, zon- en feestdagen 11.00-17.00, gesloten op 25 dec, 1 jan en 30 apr,
entree EUR 7,50

---