Lucian Freud: Het vlees is vergankelijk, de verf zal blijven

Geplaatst op zaterdag 23 juli 2011 @ 16:57 , 2254 keer bekeken

Lucian+Freud+naakt.jpg

‘Ik geloof dat er dood na de dood is’, klonk het in een zeldzaam interview. Het is zover voor Lucian Freud, 88 en reeds bij leven erkend als een van de grootste schilders van de twintigste eeuw. De beste betaalde alvast. Lucian Freud: het lijf als slagveld, de verf als leeflucht.

Titiaan, Rubens, Rembrandt, Hals, Gainsborough, Singer Sargent. De woensdagnacht overleden Lucian Freud (88) past naadloos in een lange, gewichtige traditie. Alhoewel.

Uniek aan Freud: modellen waren altijd onmiskenbaar modellen in een atelier. In vreemde kronkels ook. En vooral: naakt. Ontdaan van kleren, status en schijn. Freud toonde de mens in al zijn puurheid. Onopgesmukt, rauw en monumentaal. Altijd bloot, nooit erotisch. Het lijf als slagveld, de verf als leeflucht. Die verf, die zal blijven, het vlees is vergankelijk.

Freud+-+Lying+by+the+Rags.jpg

Van playboy tot kluizenaar

8 december 1922, Berlijn. De joodse architect Ernst Freud, zoon van psychoanalyticus Sigmund, en zijn vrouw Lucie Brasch krijgen een zoon en dopen hem Lucian. Elf jaar later drijft het vervaarlijk oprukkende nationaalsocialisme de Freuds richting Londen. Passages aan de Central School of Arts and Crafts, en later aan de Goldsmiths University maken snel duidelijk: schilderkunst is Freuds roeping, Brits inmiddels zijn nationaliteit. Ondanks een korte uitstap richting zee - van 1941 tot 1942 scheept hij in op een Atlantisch konvooi - dompelt Freud zich steeds dieper onder in de Londense kunstkringen.

lucian_freud_art_005.jpg

Vooral met Francis Bacon vormt Freud een hechte tweespan. Met zichtbare invloed op zijn schilderstijl. Soepele penselen worden stugge kwasten, glad wordt smeuig. Samen met Bacon stort Freud zich bovendien gretig in het Londense nachtleven, al verloopt zijn liefdesleven vrij tumultueus. Van Hollywooddiva Greta Garbo tot schrijfster Lady Caroline Blackwood: Freud ontpopt zich tot glamoureuze playboy en verwekt minstens dertien kinderen. Onder hen onder meer: ontwerpster Bella, schrijfster Esther en kunstenares Jane McAdam.

Niettemin laat Freud optekenen “niet zo sterk aangesproken te zijn door het gemeenschapsleven”. “Als ik een chauffeur had die me aan de bioscoop afzette, dan nam ik waarschijnlijk een taxi naar een andere bioscoop zodat niemand zou weten waar ik was”, zei hij vorig jaar in een zeldzaam interview. “En in hotels registreerde ik me gewoonlijk onder een andere naam.”

Lucian+Freud+%26+Girl+on+bed.jpg

Naakt, veel naakt

De wereld van Lucian Freud krijgt dan ook steeds duidelijker afgetekende grenzen. Het Atelier, met daarin Het Model. Een kaal atelier bovendien. Ontdaan van alle ornamenten, enkel ingekleed met een gescheurde matras of een schamele plant. Ook markant: Freud kiest resoluut voor Het Portret. Close-up, figuratief, realistisch. En naakt. Veel naakt. Steeds meer en monumentaler naakt.

“Volgens mij is de verf de persoon”, vindt hij. “Mijn werk gaat niet over personen, maar over verf.”

Lucian+Freud+-+Rose.jpg

Typisch Freud: zowel vlees als verf vertonen littekens. De schilder toont de mens in al zijn onvolmaaktheid. Hij legt een ziel bloot. Met alle rimpels, spataders, hangbuiken en ontstoken teennagels vandien. “Ik schilder wat ik zie, niet wat jullie willen dat ik zie”, luidde zijn commentaar daaromtrent.

Niettemin spat steeds een warme intimiteit en oprechte betrokkenheid van Freuds portretten. Zowel voor de Britse Queen als voor een anonieme werkvrouw. Freud portretteert familieleden, vrienden en kennissen. Mannen én vrouwen. Freud schildert graag.

lucian_freud_thumb.jpg

Maar ook: Freud schildert traag, maakt hooguit vijf werken per jaar. Aan Benefits Supervisor Sleeping (1995), ook bekend als Big Sue, bijvoorbeeld werkte hij negen maanden. Soms doet hij één jaar over een doek, twee à drie dagen per week, acht uur per dag.

Kijken en schilderen: meer doet kluizenaar Freud niet. Naast de verf bestaat immers geen buitenwereld. La condition humaine tot kunst verheven: de mens is kwetsbaar, alleen en in zichzelf besloten. Treffende kernwoorden op de muren van zijn atelier gekwakt: ‘urgent’, ‘subtiel’ en ‘bondig’.

Freud+annie-and-alice.jpg

Rond de naakten van Freud zweeft echter meer dan eens een schandaalsfeer. Lange tijd wordt hij als curiosum beschouwd, critici schrijven hem genadeloos af. “Ongenadig”, klinkt vaak de kritiek.

Individualist Freud spaart ook de kritiek op andere kunstenaars niet. Picasso? “Vergif”. Man Ray? “Schreeuwerig en vulgair”. Max Ernst? “Zwaar en stijf.”

Freud+-+Moss.jpg

Triomftocht

Pas vanaf de jaren tachtig, met de toenemende aandacht voor traditionele schilderkunst, begint Freuds triomftocht. Hij krijgt exposities in prominente musea, haalt zowel Kate Moss (zie schilderij hierboven), collega David Hockney als baron Thyssen voor zijn schildersezel en hoort de kassa rinkelen. Zo telt de National Gallery of Australia 7,4 miljoen dollar neer voor het werk After Cézanne. In 2008 doet hij zijn Big Sue voor 22 miljoen euro van de hand, een absoluut recordbedrag voor een nog levende artiest.

Niettemin is de kleinzoon van de grondlegger van de psychoanalyse nooit in of uit de mode. Lucian Freud: een genre op zich. “Ik denk na over het afhouden van de dood”, zei hij vorig jaar. “Wat er gebeurt als je sterft? Ik geloof dat er dood na de dood is. Niets om naar uit te kijken, dus.”

Esther+freud.jpg


Welkom bij Clubs!

Kijk gerust verder op deze club en doe mee.


Of maak zelf een Clubs account aan: