Naakten in de Kunst

Geplaatst op zondag 20 juli 2008 @ 20:15 , 1214 keer bekeken

Vandaag over een maand beginnen de Olympische Spelen in Peking. Een tentoonstelling in Londen kijkt terug naar honderdjarige geschiedenis van de Olympische posters. 

"Vaak zijn het de posters die mensen herinneren. Dat ene iconische beeld dat ze overhouden van de Spelen," zegt Margaret Timmers, die het boek schreef dat hoort bij de tentoonstelling Olympic Posters, nu te zien is in het Victoria and Albert Museum. "Omdat de posters al ver voor de Spelen uitkomen, zetten ze de toon, vormen ze onze verwachtingen en scheppen ze enthousiasme."

In haar boek heeft Timmers alle exemplaren uit ruim honderd jaar Olympische geschiedenis opgenomen, van de eerste officiële poster uit Stockholm (bij de vijfde moderne Olympische Spelen in 1912) tot het allernieuwst logo van Londen 2012. 

"Een goede poster slaagt er in de identiteit van de Spelen vast te leggen. Een berucht voorbeeld is natuurlijk Berlijn 1936. Maar ook Mexico 1968 is een goed voorbeeld. Die had twee sterke punten: aan de ene kant was het design precies goed voor 1968. Het was dé stijl van het moment. Maar gebruikte ook patronen van de prekoloniale volkeren in Mexico. Het was een perfecte combinatie van traditionele cultuur en de laatste trend in design." 

Oorlog

Maar de tentoonstelling in Londen gaat volgens Timmers over meer dan alleen design. "Ze vertellen je niet alleen over de Spelen, maar ook over kunst en geschiedenis. Bijvoorbeeld bij de Spelen die niet plaatsvonden, zoals Helsinki in 1940. Die poster werd in 1952 toch hergebruikt, maar toen moesten de grenzen van Finland op de poster wel worden aangepast, omdat de Sovjets een gedeelte van hun land hadden afgenomen."

Ook hangt er een poster van de bijzondere spelen in Amsterdam, in 1916. Die Spelen hadden eigenlijk in Berlijn moeten plaatsvinden, maar werden afgelast vanwege de Eerste Wereldoorlog. Het neutrale Nederland organiseerde Nationale Olympische Spelen, om de Olympische droom levend te houden. 

Bloot

Vier jaar eerder was er in Nederland juist nog ophef ontstaan over het affiche van Stockholm. Daarop stond een ontkleedde man tussen wapperende vlaggen, slechts wat zorgvuldig geplaatste linten verhullen zijn naaktheid.

De poster moest komen te hangen op treinstations, maar werd daar als "volledig ontaard" geweigerd. 

"De organisatie was compleet verrast," zegt Timmers. "Zij zagen zichzelf als vernieuwend. Bovendien paste het in een Griekse traditie van het verheerlijken van het lichaam. Ze hadden echt niet door dat ze iemand ermee zouden shockeren."

Overigens merkt Timmers dat de mensen nog steeds giechelig doen over de poster. "Het is op de tentoonstelling één van de eerste posters die de bezoekers zien. De reactie is nog altijd 'oh jeetje'. Het wordt nog altijd als gewaagd beschouwd." 

Steno

De klassieke naakten hebben inmiddels plaats gemaakt voor bijzonder gestileerde emblemen als de boemerangman van Sydney of de lauwerkrans uit Athene. "Ze zijn versimpeld, het is een soort grafisch steno geworden, dat we feilloos kunnen lezen omdat we de taal van reclame gewend zijn. Bovendien moeten ze tegenwoordig een mondiaal publiek aanspreken, dus gebruiken ze een beeldtaal die iedereen begrijpt." 

Toch wil dat nog niet zeggen dat iedereen tevreden is. Bijna honderd jaar later is er opnieuw controverse over de stijl van de Olympische Spelen. Het logo voor Londen wordt door een grote meerderheid van de Engelse bevolking veracht. Een "mislukt hakenkruis" was een van de snoeiharde oordelen.

Timmers wil zelf haar persoonlijke mening niet vertellen, maar denkt wel dat de Spelen baat hebben bij de controverse. 

"Ik denk dat iedereen door de heftigheid van de publieke reactie werd overvallen. Maar het is prachtig, want nu denken de mensen na over wat er geprobeerd werd te vertellen. Mensen analyseerden het logo en gaven een eigen interpretatie. Door het brede debat heeft het veel aandacht gekregen. Ik zal hem zeker nog niet afschrijven."

Klassieker

Met Jing, het Chinese poppetje dat het logo is geworden van de Olympische Spelen in Peking, komt het wel goed, denkt Timmers. Ze noemt het een "bijzonder vrolijk embleem," dat een goede balans heeft gevonden tussen nationale trots en internationale idealen. 

"Het is geworteld in traditie: je hebt de Chinese kaligrafische traditie in de belettering, het Chinese rood en de vorm van een Chinees zegel. Allemaal symbolen die het Chinese publiek bekend voor zullen komen, Maar dat wordt allemaal omgevormd tot een bijzonder modern, artistiek statement. Dit zal één van de klassiekers worden."

http://www.vam.ac.uk/moc/