Naakten in de Kunst

In sommige tekenklasjes vinden ze me anders dan de andere modellen, omdat ik geestelijke bagage heb, zeggen ze. Dat vind ik overdreven. Wat weet ik nu nog van het Grieks? In één opzicht weet ik meer dan andere mensen: ik weet dat ik weinig of niets weet en anderen weten dat niet. Die stelling van Socrates zal ik wel blijven onthouden. Verder zie ik niet in waarom ik als naaktmodel anders zou poseren dan met een andere schoolopleiding.

Met de motieven van schilders en tekenaars bemoei ik me niet. Wat iemand echt beweegt, gaat me niet aan en bovendien zou je er meestal toch niet achter komen. Maar het is wel leuk, als ik een aloude symboolfunctie krijg en de Naakte Waarheid mag voorstellen. Als het goed is, kan ik dan nog een Grieks woordje kwijt: de waarheid, alètheia, is in oorsprong niet wat juist is, maar wat ‘niet-verborgen’ is, zichtbaar is, aan het licht komt.

Als de waarheid de onverborgenheid is en naaktheid hetzelfde is als onbedektheid, komen waarheid en naaktheid wel erg dicht bij elkaar in de buurt, zodat wie van het ene houdt ook van het andere moet houden. De naakte waarheid is dan hetzelfde als de ware naaktheid.

Het kan bijna niet anders, of er zit in die redenering een bedekte of onbedekte, een wel of niet verborgen waarheid. Van wie heb ik die wijsheid ook al weer? Ik vind het goed bedacht, een mooie en goede vondst.

Nu mag ik gaan zitten. Margriet was nog niet helemaal klaar. Ze is erg consciëntieus en geeft eerst aandacht aan de vlakverdeling. Ze is heel vriendelijk, maar in de pauze blijft het bij een paar weinigzeggende opmerkingen. Sommigen zouden wel wat meer van me willen weten, maar zijn terughoudend. Dan vragen ze welke vakken ik op de Rietveldacademie heb gedaan en of ik dit werk allang doe.

Je hoort ze denken dat het een bijzondere combinatie van eigenschappen is, een goed lichaam en de nodige vrijheid van geest om daarmee voor de dag te komen. En eigenlijk willen ze ook weten of ik geen vriend heb die er bezwaar tegen heeft dat ik met poseren mijn geld verdien. Als ze in die richting iets vragen, stel ik meestal een tegenvraag: Waarom zou hij er tegen zijn? Dan staan ze met de mond vol tanden, vooral omdat ze zo graag de rol willen spelen dat ze ook een beetje kunstenaar zijn en dus boven de gewone burgernormen staan.

Ze vinden me spontaan, fris, zuiver, natuurlijk. Dat is aardig bedoeld en ik hoop dat er ook iets waars in zit. Maar wat is natuurlijk? Is het natuurlijk dat ik hier bloot zit niets te doen en dat die anderen aangekleed zitten te werken?

Soms moet ik voor een fotograaf een uitdagende pose aannemen, staand, benen gespreid, handen achter het hoofd. Dan is het natuurlijk dat ik een prettige prikkeling ondervind, aangenomen dat ik een goed gevoel bij iemand heb.

Fragment uit Terug naar Ariadne: bespiegelingen van een naaktmodel, uitgeverij Panta Menei, 1998.